Overzichtstabel behandelingen PDS

	Alle patiënten met PDS		Individuele patiënt (zorg-op-maat)	Kenmerken
Eerste consult(en)	Anamnese en lichamelijk onderzoek	→	Zo nodig aanvullend onderzoek
	Anamnese en lichamelijk onderzoek	→	Zo nodig verwijzing naar tweede lijn
	Exploreer verwachtingen
	Bespreek ervaren relatie tussen voedingspatroon en klachten	→	Laagdrempelige verwijzing diëtist	Bespreek de risico’s van het vermijden van essentiële voedingsmiddelen
	Bespreek impact klachten op werk (of vice versa)	→	Laagdrempelige verwijzing naar open spreekuur bedrijfsarts
	Geef voorlichting over mogelijke oorzaken, beloop en prognose			Kennisoverdracht over PDS is onderdeel van de behandeling. Effectiviteit van de verschillende behandelopties is onzeker Behandelingen kunnen mogelijk bijwerkingen geven
	Neem onnodige ongerustheid weg			Bespreken van ongerustheid reduceert de klachten
	Bespreek ongewenstheid van vermijdingsgedrag			Vermijdingsgedrag heeft een negatief effect op PDS
	Ga na welke factoren stress veroorzaken en streef naar gunstige beïnvloeding en optimale rol van de omgeving			Spanningen en klachten kunnen elkaar negatief beïnvloeden Ook reacties van mensen uit de directe omgeving kunnen een rol spelen
	Bespreek de Richtlijnen goede voeding 2015
	Adviseer voldoende lichaamsbeweging
,
Vervolg consult(en)	Herhaal en bekrachtig de stappen uit eerdere consult(en)
	Niet-medicamenteuze interventies (optioneel)	→	Psylliumvezels*	Zelfzorgmiddel Ter vermindering van obstipatie bij PDS-C (met veel vocht innemen) Ter vermindering van diarree bij PDS-D (met weinig vocht innemen) Weinig bijwerkingen
		→	Dieetadvies op maat voor bijvoorbeeld laag-FODMAP-dieet*	Risico op deficiënties van belangrijke voedingsmiddelen indien niet goed begeleid Een gepersonaliseerd eliminatiedieet zoals laag-FODMAP duurt enkele maanden, intensieve begeleiding is nodig Verwijzing naar diëtist voor begeleiding is aangewezen
		→	Probiotica*	Zelfzorgmiddel Onduidelijkheid over langetermijnbijwerkingen
	Psychologische interventies (optioneel)	→	Psychologische therapie*	Onder andere mindfulness-based cognitieve therapie, relaxatietherapie, hypnotherapie Psychologische therapie bij PDS is gericht op vermindering van lichamelijke klachten en niet op psychologisch welbevinden
	Medicamenteuze interventies (optioneel)	→	Macrogol*	Symptomatische behandeling van obstipatie bij PDS-C
		→	Psylliumzaad*	Ter vermindering van obstipatie bij PDS-C (met veel vocht innemen) Ter vermindering van diarree bij PDS-D (met weinig vocht innemen) Weinig bijwerkingen
		→	Magnesiumhydroxide	Symptomatische behandeling van obstipatie bij PDS-C
		→	Linaclotide*	Alleen bij patiënten met PDS-C die onvoldoende baat hebben gehad bij laxantia en aanpassing van de voeding Relatief vaak bijwerkingen (> 10% ernstige diarree, met name in de eerste week; 1-10%: virale gastro-enteritis, buikpijn, winderigheid, opgezette buik, duizeligheid)
		→	Loperamide*	Symptomatische behandeling van diarree bij PDS-D
		→	Paracetamol*	Als buikpijnklachten op de voorgrond staan
		→	Pepermuntolie (maagsapresistente capsules)*	Zelfzorgmiddel Als buikpijnklachten op de voorgrond staan
		→	Tricyclisch antidepressivum (TCA)*	Invloed op de pijnperceptie (lichamelijke klachten) en op eventuele psychische comorbiditeit Bij behandeling met antidepressiva (TCA) bij voorkeur bij patiënten met PDS-D Proefbehandeling duurt relatief lang (advies: beoordeel effect na 12 weken) Nadelen: langdurig gebruik, bijwerkingen Offlabel
		→	Selectieve serotonineheropnameremmer (SSRI)*	Invloed op de pijnperceptie (lichamelijke klachten) en op eventuele psychische comorbiditeit Proefbehandeling duurt relatief lang (advies: beoordeel effect na 12 weken) Nadelen: langdurig gebruik, bijwerkingen Offlabel
PDS-C = prikkelbaredarmsyndroom met obstipatie; PDS-D = prikkelbaredarmsyndroom met diarree. FODMAP = fermenteerbare oligosacchariden, disacchariden, monosacchariden en polyolen. * Voor alle genoemde behandelingen ligt het number needed to treat rond de 5 (zie detail Number needed to treat bij behandelingen voor PDS).

Onderstaande tabel vat verschillende behandelopties voor PDS samen, met het number needed to treat (NNT) en de systematische reviews waarop deze gebaseerd zijn.

Het NNT van de in tabel genoemde behandelingen ligt rond de 5.

Tabel 1. Behandelingen voor PDS met number needed to treat (NNT)

Behandeling	NNT (uitersten)	Bron (systematische review)
Cognitieve gedragstherapie	3 (2-4)	Black 2020, Liard 2017
Pepermuntolie	4 (3-6)	Alammar 2019
Psychotherapieën (algemeen)	4 (3,5-5,5)	Black 2020, Liard 2017
Tricyclische antidepressiva	4 (3,5-7)	Ford 2018a
Hypnotherapie	5 (2-10)	Black 2020, Liard 2017
Laag-FODMAP-dieet	5 (3-11)	Dionne 2018
Selectieve serotonineheropnameremmers	5 (3-16,5)	Ford 2018a
Linaclotide	6 (5-8)	Atluri 2014 , Rao 2012
Psylliumvezels (oplosbare vezels algemeen)	7 (4-25)	Moayyedi 2014 (psyllium nauwelijks onderzocht)
Probiotica	7 (5-12)	Ford 2018b
Loperamide	Niet te bepalen	Geen onderzoeken met PDS-patiënten
Magnesium(hydr)oxide	Niet te bepalen	Geen onderzoeken met PDS-patiënten
Paracetamol	Niet te bepalen	Geen onderzoeken met PDS-patiënten
Polyethyleenglycol	Niet te bepalen	Geen dichotome data voor klinische uitkomst beschikbaar (NNT 3 bij patiënten met chronische idiopathische obstipatie)
FODMAP = fermenteerbare oligosachariden, disachariden, monosachariden en polyolen. Gebaseerd op: Lacy – Am J Gastroenterol – 2021, ACG Clinical Guideline: management of IBS en Ford – Am J Gastroenterology – 2018, ACG Monograph on IBS.