Toelichting ergotherapie en begeleiding bij energiemanagement

Interventies in het kader van energiemanagement bestaan uit het informeren, adviseren en coachen van patiënten in het maken van keuzen en het stellen van prioriteiten in dagelijkse activiteiten, veelal in relatie tot de sociale rollen die men vervult. De interventie wordt door een ergotherapeut aangeboden.

Ergotherapie richt zich op het dagelijks handelen van de patiënt. Vermoeidheid kan een belemmering vormen bij de uitvoering van betekenisvolle activiteiten op het gebied van zelfredzaamheid, werk en ontspanning. Interventies van de ergotherapeut zijn gericht op het verminderen van deze belemmeringen in het dagelijks leven. Dit doet de ergotherapeut door de patiënt te coachen en begeleiden naar een juiste balans in de activiteiten passend bij de maximale belastbaarheid om over- of onderbelasting te voorkomen.

Een activiteit kan vanuit verschillende perspectieven belastend of ontspannend zijn. Sommige activiteiten zijn mentaal ontspannend, omdat ze bijvoorbeeld voor afleiding zorgen, maar kosten wel energie omdat ze fysiek belastend zijn. Bij vermoeidheid is het van belang om de fysieke en mentale belasting van activiteiten in het dagelijks leven in kaart te brengen in relatie tot de maximale belastbaarheid. De kenmerken van de persoon, de omgeving en de activiteiten die iemand doet, bepalen mede in welke mate iemand last heeft van vermoeidheid. De ergotherapeut brengt deze factoren op deze domeinen in kaart en stemt hier de interventies op af.

Indien er sprake is van een disbalans, zal de ergotherapeut als eerste de maximale belastbaarheid van de cliënt vaststellen. Patiënteducatie over hoe om te gaan met vermoeidheid en bijpassende compensatiestrategieën helpen de cliënt een balans te creëren in hun dagelijkse activiteiten passend bij de maximale belastbaarheid. Wanneer een balans is gevonden, kan er gestart worden met de opbouw van energie in (voor de patiënt betekenisvolle) dagelijkse activiteiten.

Een van de mogelijke interventies is de inzet van de Activiteitenweger. Dit middel kan worden gebruikt om de algemene belastbaarheid op te bouwen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een puntensysteem. Vanuit een basisniveau van activiteiten wordt vastgesteld of de belastbaarheid opgebouwd kan worden en/of energiebesparende strategieën nodig zijn (Hulstein, 2008; EN, 2021). De ervaring van de werkgroep is dat deze inzet waardevol kan zijn. Naast de activiteitenweger zijn er meer ergotherapeutische methodes om de belasting en belastbaarheid in kaart te brengen en energiebesparende strategieën toe te passen. Deze staan beschreven in de handreiking Ergotherapie bij COVID-19 in de herstelfase (EN, 2021). De ergotherapeut kan tot slot interventies inzetten uit bijvoorbeeld de Acceptance Commitment Therapy (ACT) om de patiënten zijn eigen waarden en belemmeringen te laten ontdekken wanneer gevoelens of gedachten een belemmering vormen om gegeven adviezen toe te passen.

De ergotherapeut zal aandacht hebben voor specifieke problemen die zich voor kunnen doen bij de patiënten (bijvoorbeeld een verminderd lichaamsbewustzijn, bewegingsangst of psychologische problematiek). Indien de ergotherapeut er zelf niet uitkomt, kunnen er (Via bijvoorbeeld de huisarts) aanvullende zorgprofessionals worden ingeschakeld. Specifieke indicaties worden gegeven in de desbetreffende modules van deze richtlijn.