Implementatieplan

Inleiding

Dit plan is opgesteld ter bevordering van de implementatie van de richtlijn Anterieure kniepijn. Voor het opstellen van dit plan is een inventarisatie gedaan van de mogelijk bevorderende en belemmerende factoren voor het toepassen en naleven van de aanbevelingen. Daarbij heeft de richtlijncommissie een advies uitgebracht over het tijdspad voor implementatie, de daarvoor benodigde randvoorwaarden en de acties die voor verschillende partijen ondernomen dienen te worden.

Werkwijze

De werkgroep heeft per aanbeveling geïnventariseerd:

per wanneer de aanbeveling overal geïmplementeerd moet kunnen zijn;
de verwachtte impact van implementatie van de aanbeveling op de zorgkosten;
randvoorwaarden om de aanbeveling te kunnen implementeren;
mogelijk barrières om de aanbeveling te kunnen implementeren;
mogelijke acties om de implementatie van de aanbeveling te bevorderen;
verantwoordelijke partij voor de te ondernemen acties.

Voor iedere aanbevelingen is nagedacht over de hierboven genoemde punten. Echter niet voor iedere aanbeveling kon ieder punt worden beantwoord. Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen “sterk geformuleerde aanbevelingen” en “zwak geformuleerde aanbevelingen”. In het eerste geval doet de richtlijncommissie een duidelijke uitspraak over iets dat zeker wel of zeker niet gedaan moet worden. In het tweede geval wordt de aanbeveling minder zeker gesteld (bijvoorbeeld “Overweeg om …”) en wordt dus meer ruimte gelaten voor alternatieve opties. Voor “sterk geformuleerde aanbevelingen” zijn bovengenoemde punten in principe meer uitgewerkt dan voor de “zwak geformuleerde aanbevelingen”. Bij elke module is onderstaande tabel opgenomen.

Aanbeveling	Tijdspad voor implementatie: < 1 jaar, 1 tot 3 jaar of > 3 jaar	Verwacht effect op kosten	Randvoorwaarden voor implementatie (binnen aangegeven tijdspad)	Mogelijke barrières voor implementatie¹	Te ondernemen acties voor implementatie²	Verantwoordelijken voor acties³	Overige opmerkingen
Adviseer de patiënt als basis voor de behandeling van patellofemorale pijn quadriceps- en/of heup-georiënteerde oefentherapie gedurende minimaal zes tot twaalf weken en bij voorkeur (deels) onder begeleiding van de fysio- of oefentherapeut.	< 1 jaar	Nihil	Kennis van (sport)zorgverleners, patiënten en trainers, bekendheid met de richtlijn.	Financiële barrières bij de patient (geen aanvullende verzekering; beperkte vergoeding aantal behandelingen)	Publicatie richtlijn Voorlichting, educatie en nascholing van (sport)artsen, huisartsen, (sport)fysiotherapeuten, oefentherapeuten, trainers en patiënten. Voorlichting op de website sportzorg.nl en patiënteninformatie op thuisarts.nl	VSG, KNGF, VVOCM, NHG	Advies voor oefentherapie door alle behandelaren
Bouw het oefenprogramma gestructureerd op (in omvang en in intensiteit); zorg daarbij voor continue afstemming op de klachtenintensiteit van de patiënt.	< 1 jaar	Nihil	Kennis van (sport)zorgverleners, patiënten en trainers, bekendheid met de richtlijn.	Financiële barrières bij de patient (geen aanvullende verzekering; beperkte vergoeding aantal behandelingen)	Publicatie richtlijn Voorlichting, educatie en nascholing van (sport)artsen, huisartsen, (sport)fysiotherapeuten, oefentherapeuten, trainers en patiënten. Voorlichting op de website sportzorg.nl en patiënteninformatie op thuisarts.nl	VSG, KNGF, VVOCM, NHG
Besteed aandacht aan mondelinge en schriftelijke educatie voor de patiënt.	1 tot 3 jaar	Nihil	Voorlichting op de website sportzorg.nl en patiënteninformatie op thuisarts.nl	Laaggeletterdheid, of geen toegang tot internet Gebrek aan kennis bij (sport)zorgverleners	Publicatie richtlijn Voorlichting, educatie en nascholing van (sport)artsen, huisartsen, (sport)fysiotherapeuten, oefentherapeuten, trainers en patiënten. Voorlichting op de website sportzorg.nl en patiënteninformatie op thuisarts.nl	VSG, KNGF, VVOCM, NHG
Evalueer na zes en twaalf weken de progressie van het oefenprogramma (omvang en intensiteit), pijn (bijvoorbeeld Visual Analogue Scale) en functie (bijvoorbeeld Anterior Knee Pain Score) op gestructureerde wijze.	< 1 jaar	Nihil	Scoringslijsten (VAS, AKPS) beschikbaar		Publicatie richtlijn Voorlichting, educatie en nascholing van (sport)fysiotherapeuten en oefentherapeuten.	KNGF, VVOCM
Overweeg bij onvoldoende progressie na zes weken aanvullende conservatieve behandelingen conform de aanbevelingen (zie de module Aanvullende conservatieve behandelingen PFP).	< 1 jaar	Nihil	Kennis van (sport)zorgverleners, patiënten en trainers, bekendheid met de richtlijn.	Gebrek aan afspraken tussen verwijzers uit eerste lijn	Publicatie richtlijn Nascholing van (sport)artsen, huisartsen, (sport)fysiotherapeuten, oefentherapeuten, trainers en patiënten.	VSG, KNGF, VVOCM, NHG, NVvP
Heroverweeg de diagnose patellofemorale pijn indien na twaalf weken gestructureerde oefentherapie geen verbetering van pijn en functie zijn opgetreden (zie ook de module Anamnese en lichamelijk onderzoek PT).	1 tot 3 jaar	Nihil	Beschikbaarheid diagnostiek, aanwezigheid medisch/professionele overlegstructuur. Kennis van (sport)zorgverleners, patiënten en trainers, bekendheid met de richtlijn.	Gebrek aan afspraken tussen verwijzers uit 1^e en 2^e lijn; druk vanuit patiënten om beeldvorming te krijgen	Voorlichting, educatie, nascholing en samenwerkingsafspraken tussen eerste en tweede lijn.	VSG, KNGF, VVOCM, NHG, NVvR

¹ Barrières kunnen zich bevinden op het niveau van de professional, op het niveau van de organisatie (het ziekenhuis) of op het niveau van het systeem (buiten het ziekenhuis). Denk bijvoorbeeld aan onenigheid in het land met betrekking tot de aanbeveling, onvoldoende motivatie of kennis bij de specialist, onvoldoende faciliteiten of personeel, nodige concentratie van zorg, kosten, slechte samenwerking tussen disciplines, nodige taakherschikking, et cetera.

² Denk aan acties die noodzakelijk zijn voor implementatie, maar ook acties die mogelijk zijn om de implementatie te bevorderen. Denk bijvoorbeeld aan controleren aanbeveling tijdens kwaliteitsvisitatie, publicatie van de richtlijn, ontwikkelen van implementatietools, informeren van ziekenhuisbestuurders, regelen van goede vergoeding voor een bepaald type behandeling, maken van samenwerkingsafspraken.

³ Wie de verantwoordelijkheden draagt voor implementatie van de aanbevelingen, zal tevens afhankelijk zijn van het niveau waarop zich barrières bevinden. Barrières op het niveau van de professional zullen vaak opgelost moeten worden door de beroepsvereniging. Barrières op het niveau van de organisatie zullen vaak onder verantwoordelijkheid van de ziekenhuisbestuurders vallen. Bij het oplossen van barrières op het niveau van het systeem zijn ook andere partijen, zoals de NZA en zorgverzekeraars, van belang.

Implementatietermijnen

Voor “sterk geformuleerde aanbevelingen” geldt dat zij zo spoedig mogelijk geïmplementeerd dienen te worden. Voor de meeste “sterk geformuleerde aanbevelingen” betekent dat dat zij komend jaar direct geïmplementeerd moeten worden en dat per 2022 dus iedereen aan deze aanbevelingen dient te voldoen.

Aanbevelingen

Patellofemorale pijn

Adviseer de patiënt als basis voor de behandeling van patella tendinopathie oefentherapie (actieve behandeling) gedurende twaalf weken, bij voorkeur (deels) onder begeleiding van de fysio- of oefentherapeut.

Gebruik een stappenplan (zie figuur 1 in de module ‘Oefentherapie patella tendinopathie (PT)’) bij de behandeling van patiënten met een patella tendinopathie:

Pijn management:
- Patiënteducatie (mondelinge en schriftelijke educatie).
- Belastingsadviezen.
Kracht opbouw:

Opbouwende krachtoefeningen van de quadriceps gedurende minimaal 12 weken. De vorm van oefentherapie dient te worden afgestemd met de individuele patiënt. De voorkeur gaat uit naar langzame en zware oefeningen waarbij afhankelijk van de reactie van de kniepees gekozen kan worden voor een of meerdere contractievormen.

Opbouw explosiviteit/ plyometrie:

Afhankelijk van type sportbeoefening kan in aansluiting worden gestart met een geleidelijke opbouw van explosieve/ plyometrische activiteiten.

Onderhoud bestaande uit krachtoefeningen van de quadriceps.

Behandel patella tendinopathie in eerste instantie alleen met patiënteducatie, belastingsadviezen en oefentherapie (zie module Oefentherapie PT).

Informeer de patiënt over gebrek aan bewezen effectiviteit van de aanvullende conservatieve behandelingen en beslis samen over eventueel aanvullende behandelingen.

Behandel patella tendinopathie in eerste instantie alleen door middel van conservatieve therapie gedurende minimaal zes maanden (zie modules Oefentherapie PT en Aanvullende conservatieve behandelingen PT).

Wees terughoudend met het toepassen van medicatie voor patella tendinopathie.

Behandel patella tendinopathie niet met injectietherapie.

Patella tendinopathie

Stel de diagnose patella tendinopathie aan de hand van de volgende criteria:

belastingsafhankelijke pijn ter plaatse van de onderpool van de patella; en
een positieve palpatietest en/of Royal London Hospital test en/of single leg decline squat.

Informeer de patiënt over het gebrek aan bewijskracht van aanvullende beeldvormende diagnostiek en de kosten voor de patiënt.

Adviseer de patiënt als basis voor de behandeling van patellofemorale pijn quadriceps- en/of heup-georiënteerde oefentherapie gedurende minimaal zes tot twaalf weken en bij voorkeur (deels) onder begeleiding van de fysio- of oefentherapeut.

Bouw het oefenprogramma gestructureerd op (in omvang en in intensiteit); zorg daarbij voor continue afstemming op de klachtenintensiteit van de patiënt.

Besteed aandacht aan mondelinge en schriftelijke educatie voor de patiënt.

Evalueer na zes en twaalf weken de progressie van het oefenprogramma (omvang en intensiteit), pijn (bijvoorbeeld Visual Analogue Scale) en functie (bijvoorbeeld Anterior Knee Pain Score) op gestructureerde wijze.

Behandel patellofemorale pijn in eerste instantie alleen door middel van oefentherapie gedurende zes tot twaalf weken (zie module Oefentherapie PFP).

Behandel patellofemorale pijn in eerste instantie alleen door middel van conservatieve therapie gedurende minimaal zes maanden (zie modules Oefentherapie PFP en Aanvullende conservatieve behandelingen PFP).

Informeer de patiënt over gebrek aan bewezen effectiviteit van de aanvullende conservatieve behandelingen en beslis samen over eventueel aanvullende behandelingen.

Wees terughoudend met het toepassen van medicatie voor patellofemorale pijn.

Behandel patellofemorale pijn niet met injectietherapie.

Impact op zorgkosten

Veel aanbevelingen brengen geen of nauwelijks gevolgen met zich mee voor de zorgkosten.

Te ondernemen acties per partij

Hieronder wordt per partij toegelicht welke acties zij kunnen ondernemen om de implementatie van de richtlijn te bevorderen.

Alle direct betrokken wetenschappelijk verenigingen/beroepsorganisaties

Bekend maken van de richtlijn onder de leden.
Publiciteit voor de richtlijn maken door over de richtlijn te publiceren in tijdschriften en te vertellen op congressen.
Ontwikkelen en aanpassen van patiënteninformatie/keuzehulpen.
Controleren van de toepassing van de aanbevelingen middels audits en de kwaliteitsvisitatie.
Gezamenlijk afspraken maken over en opstarten van continu modulair onderhoud van de richtlijn.

De lokale vakgroepen/individuele medisch professionals

Het bespreken van de aanbevelingen in de vakgroepsvergadering en lokale werkgroepen.
Het volgen van bijscholing die bij deze richtlijn ontwikkeld gaat worden.
Aanpassen lokale patiënteninformatie op grond van de materialen die door de verenigingen beschikbaar gesteld zullen worden.
Afstemmen en afspraken maken met andere betrokken disciplines om de toepassing van de aanbevelingen in de praktijk te borgen.

Het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten

Toevoegen van richtlijn aan Richtlijnendatabase. Daarbij opnemen van dit implementatieplan op een voor alle partijen goed te vinden plaats.