Algemene inleiding

Waar gaat deze richtlijn over?

Deze richtlijn gaat over chronische bekkenpijn: pijn die gevoeld wordt in structuren die verbonden zijn met het bekken. De richtlijn gaat over bekkenpijn die langer dan 6 maanden continue of herhaaldelijk gevoeld wordt. We hebben in deze richtlijn de termijn van 6 maanden aangehouden maar we beseffen ons dat hier discussie over bestaat. In deze richtlijn maken we duidelijk dat we toewerken naar een zorgmodel waarbij in een vroeg stadium een inschatting wordt gemaakt van het risico op het ontstaan van chronische bekkenpijn. Elke bekkenpijn begint als acute pijn en dat is de klacht waarmee patiënten de huisarts bezoeken. Deze richtlijn besteedt mede hierom ook aandacht aan de rol van de huisarts bij het begin van de klachten. Als er geen sprake is van een pijn-verklarende aandoening zal worden gekeken of er een hoog risico bestaat op de ontwikkeling van chronische pijn. In dat geval wordt snel een bekkenpijnteam in consult gevraagd om de pijn als ziekte te behandelen. Dit betekent voor de praktijk dat er in alle gevallen door de huisarts besloten kan worden om binnen 3 maanden na het ontstaan van de pijn al andere hulpverleners te consulteren en daarbij denken we met name aan de geregistreerde bekkenfysiotherapeut en de gezondheidszorgpsycholoog-seksuoloog NVVS[1].

 

Waar staan we?

• Deze richtlijn is geschreven met die van de European Association of Urology (EAU) in het achterhoofd (EAU Guideline 2019).
• De zorg voor deze groep patiënten blijkt uitdagend door de betrokkenheid van veel hulpverleners (huisarts, verloskundige, medisch specialist, geregistreerd bekkenfysiotherapeut, gezondheidszorgpsycholoog-seksuoloog NVVS).

 

Wat weten we?

• Er bestaat veel kennis op het gebied van de functie en dysfunctie van de bekkenbodem bij patiënten met chronische bekkenpijn.
• Er bestaat veel kennis op het gebied van de rol van het brein in het ontstaan en in stand houden van (chronische) bekkenpijn.
• Pijn is een spontane constructie van het brein, als respons op ervaren dreiging en gericht op genezing (EAU Guideline 2019).

 

Waar willen we heen?

• Het is belangrijk om het monodisciplinaire biomedische benaderingsmodel los te laten.
• Het is belangrijk om patiënten snel de juiste zorg te bieden en daarmee een langdurige pijnperiode te voorkomen.
• In de benadering van chronische bekkenpijn zijn het psychologische- en bekkenfysiotherapeutische benaderingsmodel van grote toegevoegde waarde.
• Zorg bieden aan patiënten met chronische bekkenpijn vanuit het gevolgenmodel, gericht op verbeteren van kwaliteit van leven, omgaan met pijn en herwinnen van fysieke mogelijkheden.

 

Wat hebben we nodig?

• De flowchart helpt om te bepalen wat u op welk moment in het proces kunt doen om de zorg te optimaliseren en te vernieuwen. De flowchart schetst hoe de optimale organisatie van zorg er uit zou kunnen zien. Op goede gronden kan van deze flowchart worden afgeweken.
• Deze zorg vraagt om een multidisciplinaire benadering en dat vraagt om herstructurering van de zorg.

 

De richtlijn is ingedeeld in 12 modules:

1. Consultatieverzoek vanuit de eerste lijn

2. Diagnostiek

1. Diagnostiek: algemene anamnese
2. Diagnostiek: psychosociale en seksuologische anamnese
3. Diagnostiek: vragenlijsten
4. Diagnostiek: lichamelijk onderzoek
5. Diagnostiek: aanvullend onderzoek

3. Bekkenfysiotherapie

4. Predictie behandeling

5. Medicamenteuze behandeling

6. Pijnblokkades

7. Neuromodulatie

8. Psychologische behandeling

9. Botulinetoxine injecties

10. Pijneducatie

11. Randvoorwaarden

1. Organisatie van zorg (flowchart)
2. Taakverdeling

 

Voor wie is deze richtlijn bedoeld?

Deze richtlijn is bedoeld voor alle hulpverleners die tijdens hun werk betrokken zijn bij de zorg voor mensen met chronische bekkenpijn, zowel somatisch als psychologisch. In de dagelijkse praktijk zal de specifieke achtergrond van de hulpverlener vaak bepaald worden door de lokale situatie, met name de beschikbaarheid van de diverse soorten hulpverleners. Om die reden geven we hier geen opsomming van die soorten hulpverleners. We vinden het van belang dat op lokaal niveau duidelijk is wie welke zorg verleent en wie welke verantwoordelijkheid draagt in het proces van hulpverlenen. Deze richtlijn is ook bedoeld voor iedereen die betrokken is bij het organiseren van de zorg voor mensen met chronische bekkenpijn zowel in de eerste- als in de tweede lijn.

 

Deze richtlijn wil richting geven aan de (vernieuwing van de) zorg voor patiënten met chronische bekkenpijn.

 

Definities en begrippen

Chronische bekkenpijn is langer dan 6 maanden aanhoudende of recidiverende pijn, die wordt waargenomen in structuren die verband houden met het bekken van mannen en vrouwen. De pijn heeft vaak negatieve cognitieve, gedrags-, seksuele en emotionele gevolgen. De pijn gaat ook vaak samen met disfunctie van de lage urinewegen, darmen en bekkenbodem en met seksuele en gynaecologische disfuncties (EAU Guideline 2019). Voor een uitgebreide begrippenlijst en toelichting op de taxonomie van chronische bekkenpijn zie de bijlage ‘Terminologie en mechanismen (ICD 11 en pijnmechanismen)’.

 

Voor patiënten

Chronische bekkenpijn is pijn die gevoeld wordt in de onderbuik en het bekken(bodem)gebied en langer dan 6 maanden bestaat of steeds terugkomt. Deze pijn gaat vaak samen met klachten rondom plassen, ontlasting, menstruatie en seksualiteit. De pijn heeft meestal invloed op het eigen welbevinden en op de contacten met anderen, zowel thuis als op het werk.

 

We weten niet hoeveel mensen deze pijn hebben. We weten wel dat in Nederland ongeveer 1 op de 5 mensen (19%) een vorm van chronische pijn heeft. We weten ook steeds meer over het feit dat ons brein een grote rol speelt bij chronische pijn. En we hebben ook veel geleerd over de rol van de bekkenbodem bij deze pijn.

 

In deze richtlijn hebben we deze nieuwe kennis vertaald in adviezen aan hulpverleners. Deze richtlijn helpt huisartsen, medisch specialisten, bekkenfysiotherapeuten en psychologen/seksuologen om de beste zorg te geven aan mensen met chronische bekkenpijn.

 

Meer informatie over chronische bekkenpijn is te vinden op Thuisarts: (informatie volgt nog)

 

Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?

Het initiatief voor deze richtlijn is afkomstig van Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU). De richtlijn is opgesteld door een multidisciplinaire commissie met vertegenwoordigers vanuit de NVU, NVOG, NVA, NHG, NVMDL, NVFB, NIP/NVVS/LVMP, V&VN en patiëntenorganisatie St. Bekkenbodem4All. De NVvH, KNOV en patiëntenorganisatie ICP waren als klankbordgroepleden betrokken bij de ontwikkeling van de richtlijn.

 

Literatuur

EAU Guidelines on Chronic Pelvic Pain 2020. D. Engeler, A.P. Baranowski, B. Berghmans, J. Borovicka, A.M. Cottrell, P. Dinis-Oliveira, S. Elneil, J. Hughes, E.J. Messelink, A.C. de C Williams. Chronic Pelvic Pain. URL link [https://uroweb.org/guideline/chronic-pelvic-pain/; IASP Pain https://www.iasp-pain.org/Education/Content.aspx?ItemNumber=1698].