Definities en begrippen

Comprehensive geriatric assessement (CGA): is gedefinieerd als een uitgebreid klinisch geriatrisch onderzoek, volgens de richtlijn CGA, waarbij onder regiefunctie van de klinisch geriater multidisciplinair onderzoek plaatsvindt op de vier assen (somatisch, psychisch, functioneel en sociaal). De multipele problemen van een oudere worden opgespoord en beschreven om zo te komen tot een gecoördineerd en integraal behandelplan voor het individu gericht op herstel en behoud van functionaliteit (NVKG, 2011);

 

Consulent arts: klinisch geriater of internist OG, of artsassistent onder diens supervisie, die het consult uitvoert;

 

Functieverlies: een vermindering van zelfredzaamheid, waarbij problemen ontstaan in het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL: aankleden, wassen, toiletgang en mobiliteit) en ook bij meer complexe instrumentele activiteiten van het dagelijks leven (IADL: bijvoorbeeld koken, boodschappen doen) (Fried et al., 2001 en 2004);

 

Geriatrisch consult: het beantwoorden van een gerichte klinische vraag met betrekking tot geriatrische problematiek of co-morbiditeit, die buiten het deskundigheidsgebied van de opnemend specialist ligt. Het verzoek hiervoor komt van de opnemend specialist;

 

Geriatrische medebehandeling: het breed onderzoeken van geriatrische problematiek en/of co-morbiditeit die buiten het deskundigheidsgebied van de opnemend specialist ligt, leidend tot een advies en eventueel medeverantwoordelijkheid voor de uitvoering hiervan. Het verzoek hiervoor komt van de opnemend specialist;

 

Geriatrische syndromen: een geriatrisch syndroom is een symptoom of een symptomencomplex bij de geriatrische patiënt als gevolg van meerdere aandoeningen en risiscofactoren. Voorbeelden zijn: cognitieve achteruitgang en acute verwardheid, depressieve stemming, instabiliteit (vallen), afwijkend gedrag, incontinentie en toegenomen zorgafhankelijkheid. Deze symptomen worden gezien als ‘final common pathways’ voor tal van aandoeningen (Inouye et al., 2007);

 

Geriatrische ziekenhuiszorg: geprotocolleerde multidisciplinaire ziekenhuiszorg door een specialist op het gebied van kwetsbare ouderen (KNMG, 2010);

 

Kwetsbaarheid/frailty: er is geen consensus rond de definitie van kwetsbaarheid en de daarbij behorende klinische instrumenten. Kwetsbaarheid is een specifieke conditie bij ouderen die geassocieerd is met een verhoogd risico op functieverlies en die onderscheiden wordt van veroudering, beperkingen en multimorbiditeit (Walston et al., 2006; Van Iersel et al., 2009). Deze begrippen zijn onderling echter wel verbonden: kwetsbare personen zijn vaker oud, hebben meer dan één (chronische) ziekte (multimorbiditeit), een lager inkomen, een slechtere zelf-ingeschatte gezondheidstoestand en vaker last van beperkingen (zowel ADL als IADL) (Avila-Funes et al., 2008). Kwetsbaarheid geeft een verhoogde gevoeligheid weer voor de negatieve effecten van diverse stressoren zoals een acute ziekte (Clegg, 2013). Die verhoogde gevoeligheid komt vaak tot uiting in een verminderd fysiek en sociaal functioneren, ziekenhuisopname, opname in een verpleeghuis of zelfs vroegtijdige sterfte;

 

Orthogeriatrische medebehandeling: structurele medebehandeling voor oudere patiënten met een orthopedische aandoening, waarbij dit over het algemeen een heupfractuur betreft;

 

Structurele medebehandeling: standaard medebehandeling door een geriatrisch team bij een goed omschreven patiëntengroep, bestaande uit een CGA, gevolgd door een multidisciplinaire samenwerkingsvorm tussen een geriatrisch team en orgaanspecialist, in een frequentie van meer dan één keer per week;

 

VMS Kwetsbare Ouderen: veiligheidsmanagementsysteem voor ziekenhuizen met verschillende thema’s, waaronder ’kwetsbare ouderen’. Bij opname in het ziekenhuis worden bij patienten van 70 jaar en ouder vragen gesteld over delier, ondervoeding, vallen en fysieke beperkingen. Deze vragen zijn gekoppeld aan het in kaart brengen van geriatrische problemen bij opname in het ziekenhuis en het inzetten van de gerichte interventies. Veel ziekenhuizen gebruiken deze VMS vragen als een screeningsinstrument. Er is echter geen duidelijk afkappunt aangegeven en voor de voorspellende waarde is beperkt bewijs;

 

VMS-vragen: in deze richtlijn worden met de VMS-vragen de vragen bedoeld die over het thema ‘kwetsbare ouderen’ gaan.

 

Literatuur

Avila-Funes, J. A., Aguilar-Navarro, S., & Melano-Carranza, E. (2008). Frailty, an enigmatic and  controversial concept in geriatrics. The biological perspective. Gac.Med.Mex., 144, 255-262.

Boyd, C.M., Landefeld, C.S., Counsell, S.R., Palmer, R.M., Fortinsky, R.H., Kresevic, D., ... Covinsky, K.E. (2008). Recovery of activities of daily living in older adults after hospitalization  for acute medical illness. Journal of the American Geriatrics Society, 56, 2171-2179.

Buurman, B.M., Hoogerduijn, J.G., Gemert, E.A. van, Haan, R.J. de, Schuurmans, M.J., & Rooij,    S.E. de (2012). Clinical characteristics and outcomes of hospitalized older patients with        distinct risk profiles for functional decline: a prospective cohort study. PLoS.One., 7, e29621.

Centraal Bureau voor de Statistiek (2012). Gezondheid en zorg in cijfers 2012. geraadpleegd  via http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/gezondheidwelzijn/publicaties/publicaties/archief/2012/2012-c156pub.htm.

Clegg, A., Young, J., Iliffe, S., Rikkert, M.O., & Rockwood, K. (2012). Frailty in elderly people.  Lancet, 381 (9868), 752-62.

Ellis, G., Whitehead, M.A., O’Neill, D., Langhorne, P., & Robinson, D. (2011). Comprehensive  geriatric assessment for older adults admitted to hospital. Cochrane Database of Systematic  Reviews, 7, Art No CD006211.

Fried, L.P., Ferrucci, L., Darer, J., Williamson, J.D., & Anderson, G. (2004). Untangling the  concepts of disability, frailty, and comorbidity: implications for improved targeting and care. J  Gerontol.A Biol.Sci.Med.Sci., 59, 255-263.

Fried, L.P., Tangen, C.M., Walston, J., Newman, A.B., Hirsch, C., Gottdiener, J., ... Cardiovascular Health Study Collaborative Research Group (2001). Frailty in older adults:    evidence for a phenotype. J.Gerontol.A Biol.Sci.Med.Sci., 56, M146-M156.

Graf, C.E., Zekry, D., Giannelli, S., Michel, J.P., & Chevalley, T. (2010). Efficiency and  applicability of comprehensive geriatric assessment in the emergency department: a  systematic review. Aging Clin Exp Res., 23 (4), 244-54.

Iersel, M.B. van, Jansen, D.R., & Olde Rikkert, M.G. (2007). Frailty in the elderly. [‘Frailty bij  ouderen’]. NTVG, 153, A183.

Inouye, S.K., Studenski, S., Tinetti, M.E., & Kuchel, G.A. (2007). Geriatric syndromes: clinical,  research, and policy implications of a core geriatric concept. J Am Geriatr Soc., 55, 780-91.

JAGS Public Policy Committee (1989). [Comprehensive geriatric assessment]. Journal of the  American Geriatrics Society, 37, 473-474.

Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (2010). Handreiking  Verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg. Geraadpleegd via  http://knmg.artsennet.nl/Publicaties/KNMGpublicatie/Handreiking-verantwoordelijkheidsverdeling-bij-samenwerking-in-de-zorg-2010.htm.

Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (2010). Sterke  medische zorg voor kwetsbare ouderen. Geraadpleegd via http://knmg.artsennet.nl/Publicaties/KNMGpublicatie/Sterke-medische-zorg-voor-kwetsbare-ouderen-1.htm.

Nederlandse Vereniging voor Klinisch Geriatrie (Molag ML, Golüke-Willemse GAM, Arends AJ,  van Barneveld TA). De richtlijn ‘Comprehensive geriatric assessment’. Ned Tijdschr  Geneeskd. 2011;155:A3815.

VMS Veiligheidsprogramma (2011). Praktijkgids Kwetsbare Ouderen. Geraadpleegd via  http://www.vmszorg.nl/_page/vms_inline?nodeid=4571&subjectid=6702&configid=6484.

Walston. J., Hadley, E.C., Ferrucci, L., Guralnik, J.M., Newman, A.B., Studenski, S.A., ... Fried,  L.P. (2006). Research agenda for frailty in older adults: toward a better understanding of  physiology and etiology: summary from the American Geriatrics Society/National Institute on  Aging Research. Conference on Frailty in Older Adults. J Am Geriatr Soc 2006 Jun, 54 (6),  991-1001.