Definities en afkortingen

AAPM: American Association of Physicists in Medicine

 

ALARA: in het Engels: As Low As Reasonably Achievable. Acroniem voor het optimalisatiebeginsel dat inhoudt dat alle blootstellingen als gevolg van handelingen zo laag als redelijkerwijs mogelijk moeten worden gehouden, waarbij sociale en economische factoren evenals de huidige stand van de techniek in aanmerking moeten worden genomen (uit de nota van toelichting op het Besluit basisveiligheidsnormen stralingsbescherming).

 

Bbs: Besluit basisveiligheidsnormen stralingsbescherming.

 

Beeldvormende procedure: procedure die gebruik maakt van ioniserende straling ten behoeve van diagnostiek, interventie, planning, besturing of verificatie. Dit betreft alle medisch-radiologische procedures zoals bedoeld in het Bbs met uitzondering van radiotherapeutische procedures.

 

Beeldvorming met ioniserende straling: Beeldvorming met röntgenstraling of radioactieve stoffen.

 

BEIR: Committee on the Biological Effects of Ionizing Radiation

 

CT: Computertomografie.

 

Effectieve dosis: de gewogen som van de dosis in bepaalde weefsels en organen ten gevolge van inwendige en uitwendige bestraling (zie Bijlage 2 bij het Bbs voor een exacte definitie) uitgedrukt in de eenheid Sievert (Sv). De dosis geabsorbeerd door ieder weefsel of orgaan wordt vermenigvuldigd met een weegfactor om te corrigeren voor het biologische effect van straling op dat weefsel. Het biologische effect wordt bepaald door letaliteit, kwaliteit van leven en verloren levensjaren. De effectieve dosis is evenredig met het gezondheidsrisico van de straling. Dit risico is afgeleid van een referentiebevolking met gelijke hoeveelheden mannen en vrouwen en met grote verschillen in leeftijd. Het risico heeft dus geen betrekking op een individuele patiënt.

 

Geabsorbeerde dosis: de gemiddelde hoeveelheid energie die per eenheid massa wordt geabsorbeerd door een weefsel, onafhankelijk van wat voor soort biologisch weefsel het is. De geabsorbeerde dosis is een maat voor de orgaan- of weefselschade en wordt daarnaast gebruikt om de effectieve dosis te bepalen.

 

Gray: eenheid van de geabsorbeerde dosis; afgekort Gy. Bij medische beeldvorming spreekt men vaak van milligrays; afkorting mGy.

 

HPA: Health Protection Agency.

 

ICRP: International Commission on Radiological Protection.

 

Informed consent: Toestemming van een patiënt die vooraf geïnformeerd is over de voor- en nadelen van een behandeling.

 

Ioniserende straling: straling, bijvoorbeeld elektromagnetische straling afkomstig van een röntgenbuis of een radioactieve stof, met een energieniveau dat hoog genoeg is om ionen te creëren in het weefsel. Deze ionen veroorzaken mogelijk DNA-schade en leiden zo tot de specifieke risico’s horend bij ioniserende straling.

 

Kwadratenwet: Vuistregel voor het verband tussen intensiteit en afstand tot een stralingsbron. De intensiteit is omgekeerd evenredig met het kwadraat van de afstand. Tweemaal zo ver weg geeft bijvoorbeeld een viermaal zo zwakke intensiteit. Driemaal zo ver weg geeft een negenmaal zo zwakke intensiteit.

 

Laborant: zorgverlener met de titel radiodiagnostisch laborant of radiotherapeutisch laborant zoals beschreven in het Besluit opleidingseisen en deskundigheidsgebied radiodiagnostisch laborant en radiotherapeutisch laborant. Laboranten zijn ook bekend onder de beroepsnaam Medisch Beeldvormings- en Bestralingsdeskundigen (MBB’ers).

 

Medisch deskundige: arts, tandarts of andere zorgverlener die bij of krachtens de artikelen 36 of 36a van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg bevoegd is klinische verantwoordelijkheid te dragen voor een individuele beeldvormingsprocedure met ioniserende straling (definitie gebaseerd op het Besluit Basisveiligheidsnormen Stralingsbescherming).

 

LNT-model: linear-non-threshold model. Een epidemiologische beschrijving van de dosis-effect relatie tussen de mate van stralingsblootstelling en de kans op tumoren en erfelijke schade.

 

LSS: Life Span Study.

 

NCS: Nederlandse Commissie voor Stralingsdosimetrie

 

PET: Positron Emissie Tomografie.

 

Sievert: eenheid van de effectieve dosis; afgekort: Sv. Bij medische beeldvorming spreekt men vaak van millisieverts; afkorting mSv.

 

Stralingsrisico: de kans dat een persoon een bepaald nadelig effect ondervindt als gevolg van blootstelling aan ioniserende straling die gebruikt wordt bij medische beeldvorming.

 

UNSCEAR: United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation.

 

Verwijzend persoon: arts, tandarts of andere zorgverlener die bij of krachtens de artikelen 36 of 36a van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg bevoegd is personen te verwijzen naar een medisch deskundige voor medische blootstelling. In deze richtlijn wordt onder medische blootstelling de blootstelling aan ioniserende straling in het kader van een beeldvormende procedure verstaan.

 

Verzorger: een persoon die zich willens en wetens blootstelt aan ioniserende straling door hulp en bijstand van niet-beroepsmatige aard te verlenen aan een persoon die een medische beeldvormingsprocedure ondergaat of heeft ondergaan.

 

WGBO: Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst.