Algemene inleiding

Aanleiding voor het maken van de richtlijn

Het varicellazostervirus (VZV) is een van de meest voorkomende virussen. Het veroorzaakt waterpokken, een infectieziekte met een hoge incidentie op jonge leeftijd in landen met een gematigd klimaat. Waterpokken is in Nederland een frequent voorkomende, zeer besmettelijke kinderziekte waarvoor meestal geen medische interventie nodig is. Alertheid op complicaties is echter geboden bij pasgeborenen, patiënten met een verminderde afweer en zwangeren. De richtlijn uit 2010 bevatte aanbevelingen over preventie van waterpokken met vooral aandacht voor postexpositieprofylaxe (PEP) in de vorm van varicellazoster-immunoglubuline (VZIG) en antivirale middelen, opsporing van gevoelige personen en indicaties en aanbevelingen ten aanzien van vaccinatie. De richtlijn is herzien, met name de adviezen over PEP, en er is een nieuwe module opgenomen over behandeling van waterpokken.

 

Doel van de richtlijn

Het doel was algemene herziening van de richtlijn Varicella met name de adviezen over toediening van PEP en het opnemen van een nieuwe module over behandeling van waterpokken.

 

Afbakening van de richtlijn

Waterpokken is een zeer frequente aandoening in Nederland. Meer dan 95% van alle kinderen ouder dan 12 jaar heeft de ziekte gehad. Normaal verloopt de ziekte mild, maar bij volwassenen, immuungecompromitteerden en na perinatale besmetting kan de ziekte zeer ernstig tot zelfs dodelijk verlopen. De seroprevalentie die in Nederland wordt gevonden komt overeen met die van gebieden met een gematigd klimaat. De seroprevalentie in de (sub)tropen kan lager liggen. Dit houdt in dat er zich in de allochtone/niet-Westerse bevolkingsgroepen personen kunnen bevinden die niet beschermd zijn tegen waterpokken.

 

Deze richtlijn richt zich alleen op het ziektebeeld waterpokken dat veroorzaakt wordt door een primo-infectie met het varicellazostervirus. Gordelroos wordt veroorzaakt door een reactivatie van dit virus en wordt niet besproken in deze richtlijn.

 

Deze richtlijn gaat niet over de infectiepreventie maatregelen bij waterpokken of gordelroos.

 

Beoogde gebruikers van de richtlijn

Deze richtlijn is geschreven voor alle leden van de beroepsgroepen die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met waterpokken, zoals, maar niet beperkt tot: alle medisch specialisten, huisartsen, verpleegkundigen, verloskundigen of andere zorgverleners en patiënten die te maken hebben met personen met waterpokken of blootgesteld zijn aan waterpokken.

 

Definities en begrippen

• Gordelroos: het ziektebeeld dat ontstaat na een reactivatie met VZV.
• Immuungecompromitteerde patiënt: een persoon met een verminderde cellulaire afweer (zie tabel 1 in de module ‘Achtergrond en epidemiologie’)
• Indexpatient/indexpersoon: de VZV-besmettelijke persoon waarmee een risicocontact is geweest.
• Medewerker gezondheidzorg werkzaam op een risico-afdeling: Medewerker gezondheidszorg werkzaam in de pediatrische sector, verloskundige sector of werkzaam met immuungecompromitteerde patiënten.
• Primo-infectie: Infectie met VZV bij een persoon die in het verleden nog nooit geïnfecteerd is met VZV.
• Reactivatie: latent-aanwezig VZV dat weer gaat repliceren.
• Besmettelijke periode: waterpokken is besmettelijk vanaf 48 uur voor het ontstaan van de eerste blaasjes tot alle blaasjes zijn ingedroogd.
• Risicocontact: significante blootstelling aan VZV gedefinieerd als:
• gezinscontacten, dat wil zeggen contacten die deel uit maken van hetzelfde huishouden als de indexpatiënt met waterpokken of gordelroos in de besmettelijke periode;
• gezichtscontact (< 2 meter) met een waterpokkenpatiënt gedurende ten minste 5 minuten in de besmettelijke periode;
• gedurende meer dan 1 uur in dezelfde ruimte verblijven als een patiënt met waterpokken in de besmettelijke periode;
• Pasgeborenen wiens moeder 7 dagen voor tot en met 7 dagen na de bevalling zichtbare waterpokken ontwikkelt, geteld vanaf het moment van het ontstaan van blaasjes
• Risicogroep: personen die een verhoogd risico hebben op een ernstig beloop van waterpokken te weten:
• Seronegatieve zwangeren.
• Ongeboren kind wiens moeder waterpokken doormaakt tijdens de zwangerschap.
• Pasgeborene wiens moeder zichtbare waterpokken doormaakt 7 dagen voor tot en met 7 dagen na de bevalling.
• Seronegatieve immuungecompromitteerde patiënten (zie tabel 1 in de module ‘Achtergrond en epidemiologie’).
• Seronegatieve immuuncompetente personen ouder dan 12 jaar.
• Prematuren < 28 weken.
• Prematuren ≤ 1000 gram.
• Prematuren ≥ 28 weken die opgenomen zijn i.v.m. prematuriteit gerelateerde problematiek en wiens moeder seronegatief is.
• Seropositief: IgG antistoffen tegen VZV aantoonbaar met een immunoassay.
• Seronegatief: Geen IgG antistoffen tegen VZV aantoonbaar met een immunoassay.
• Significante expositie: zie Risicocontact
• Varicella: waterpokken
• Varicellazostervirus (VZV): het virus dat het ziektebeeld waterpokken (varicella) veroorzaakt bij een primo-infectie en het ziektebeeld gordelroos (herpes zoster) bij een reactivatie.
• Waterpokken: het ziektebeeld dat ontstaat na een primo-infectie met VZV.