Patiënteninformatie

Bij gezonden wordt in de  bijnierschors het hormoon cortisol gemaakt. Cortisol beïnvloed onder andere het slaap-waakritme, het concentratievermogen, de stofwisseling en het afweersysteem, maar speelt ook een belangrijke rol bij (zowel lichamelijk als psychische) stressvolle situaties. Normaliter is de productie van cortisol vroeg in de ochtend het hoogst zodat er voldoende energie in het lichaam is om de dag te beginnen. Gedurende de dag daalt de cortisolspiegel. Bij stressvolle situaties  zal de productie van cortisol weer toenemen. Op deze manier is het lichaam in staat om adequaat te reageren tijdens de stresssituatie.

 

Cortisol kan ook synthetisch (glucocorticoïden) worden gemaakt, vaak in de vorm van hydrocortison, soms als het sterkere  prednison of dexamethason. Deze middelen worden regelmatig gebruikt om reuma, astma,  eczeem of kanker te behandelen. Indien deze middelen langdurig continu (> 14 dagen) in hoge dosis worden gebruikt, kan dat ertoe leiden dat de bijnier “lui” gaat worden en zelf, tijdelijk, geen cortisol meer kan maken. Er is dan sprake van bijnierschorsinsufficientie. Meer informatie over bijnierschorsinsufficientie is te vinden op de site van BijnierNET: https://www.bijniernet.nl/bijnieraandoeningen/bijnierschorsinsufficientie/

 

Zolang iemand met een bijnierschorsinsufficientie de medicatie met de synthetische glucocorticoïden blijft gebruiken is er geen probleem. Echter, indien plotseling wordt gestopt en de bijnier niet in staat is om zelf cortisol te maken, kan er, zeker in een stressvolle situatie, een bijniercrisis ontstaan. Een bijniercrisis is een levensgevaarlijke situatie. Om deze situatie te voorkomen is het belangrijk dat in het geval van een (verdenking op) bijnierschorsinsufficientie de inname van de glucocorticoïden geleidelijk wordt verminderd en er ook enige tijd een stressschema wordt aangehouden. In het stressschema is opgenomen welke medicatie men moet nemen in een stressvolle situatie.

 

Zie voor verdere informatie over de bijniercrisis: https://www.bijniernet.nl/bijnieraandoeningen/bijnierschorsinsufficientie/artikelen-over-bijnierschorsinsufficientie/bijniercrisis/    

 

En voor verdere informatie over het stressschema: https://www.bijniernet.nl/medicatie-themapagina/stressinstructies/

 

Een aantal maanden na het afbouwen van de glucocorticoïden kan getest worden of er nog sprake is van de bijnierschorsinsufficiëntie, en of het stressschema nog aangehouden moet worden. Hiervoor wordt vaak de ACTH-test gebruikt. Deze test duurt ongeveer 60 minuten en tijdens de test wordt er medicatie via infuus of injectie toegediend en wordt er een aantal keer bloed afgenomen.