Algemene inleiding en afkortingenlijst

Aanleiding voor het maken van deze richtlijn

De bestaande richtlijn over diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose is door nieuwe inzichten, mogelijkheden en evidence verouderd.(1)

 

Afbakening en uitgangsvragen

Deze richtlijn heeft betrekking op volwassen patiënten met hereditaire hemochromatose, dan wel verdenking hierop of een verhoogde kans daarop.

In de richtlijn komen de volgende nieuwe uitgangsvragen aan de orde:

1. Welk diagnostisch vervolgonderzoek (diagnostisch aderlaten, specifiek genetisch onderzoek, MRI als tussenstap) is geïndiceerd wanneer bij een klinische verdenking hereditaire hemochromatose DNA onderzoek (HFE, exon2-4) geen verklaring heeft opgeleverd?
2. Wat is het minimale relatieve risico op morbiditeit voor familieleden om genetisch onderzoek te rechtvaardigen?
3. Is compound heterozygotie in het HFE gen voldoende om goed gedocumenteerd teveel aan ijzer te kunnen verklaren? Is compound heterozygotie (Cys282Y en H63D) een verklaring voor teveel aan ijzer?
4. Is er een duidelijke grens aan te geven van ferritine (bij bewezen hereditaire hemochromatose en los van klachten/schade) waarboven starten met aderlaten geïndiceerd is?
5. Wat is de streefwaarde van het ferritine (tijdens de onderhoudsfase) voor aderlaten en kan TSAT hier een rol in spelen om individueel maatwerk te leveren?
6. Wanneer bestaat de voorkeur voor erytrocytaferese in plaats van aderlaten (medische indicatie)?
7. Wat is de kans op orgaanschade (m.n. de lever) bij het stellen van de diagnose hereditaire hemochromatose en zijn er factoren die hierop van invloed zijn (prognostisch), (bijv. ferritine <1000 µg/l en bij ferritine > 1000 µg/l, alcoholgebruik, overgewicht, virale infecties) en hoe toon je die aan (echo, MRI, fibroscan, leverbiopsie, virusserologie)? Wat is de kans op orgaanschade als gevolg van hereditaire hemochromatose en hoe stel je deze vast? Hoe dient follow up te geschieden na het stellen van orgaanschade?
8. Wat te doen met patiënten bij wie schade is vastgesteld en hoe moet de follow-up dan geregeld zijn? Welke follow up dient er gedaan te worden, indien er sprake is van orgaanschade als gevolg van hereditaire hemochromatose?

Daarnaast heeft de richtlijnwerkgroep de aanbevelingen uit de richtlijn uit 2007 tegen het licht gehouden en enigszins geactualiseerd geïntegreerd met de nieuwe uitgangsvragen tot een volledige richtlijn voor diagnostiek en behandeling van patiënten met hereditaire hemochromatose in de tweede lijn.(1) Per module is aangegeven of deze nieuw, dan wel beperkt herzien is.

 

Afkortingenlijst

µg: microgram

µmol: micromol

95%BI: 95% betrouwbaarheidsinterval

AASLD: American Association for the Study of Liver Diseases

AL(A)T: alanine aminotransferase

AR: autosomaal recessief

AS(A)T: aspartaat aminotransferase

bijv: bijvoorbeeld

BMP: bone morphogenetic protein

cc: kubieke centimeter = milliliter

CVA: cerebrovasculair accident

Da: Dalton

DD: differentiaaldiagnose

DM: diabetes mellitus

DMT: dimetal transporter

DNA: desoxyribonucleïnezuur

EASL: European Association for the Study of the Liver

EMQN: European Molecular Genetics Quality Net-work

Fe: ijzer

FPN: ferroportine

FSH: follikel stimulerend hormoon

FTH: ferritine heavy chain

g: gram

HAMP: hepcidine antimicrobieel peptide

Hb: hemoglobine

HBV: hepatitis B virus

HCV: hepatitis C virus

HFE: High iron Fe

HH: hereditaire hemochromatose

HHCS: hereditair hyperferritinemie cataract synd-room

HIV humaan immunodeficiëntie virus

HJV hemojuveline

HLA: human leukocyte antigen

HR: hazard ratio

HTLV: humaan T-cel lymfotroop virus

INR: International Normalized Ratio

IRE: iron-responsive element

IREG: iron regulated transporter

kg: kilogram

l: liter

LH: luteïniserend hormoon

LOD: Landelijk Overleg DNA-diagnostiek

LPI: labile plasma iron

MCP: metacarpophalangeaal

MCV: mean corpuscular volume

MDL: maag-darm-lever

mg: milligram

ml: milliliter

MRI: magnetic resonance imaging

MTP: metal tolerance protein

NASH: non-alcoholische steatohepatitis

NIV: Nederlandse Internisten Vereniging

NTBI: non transferrin bound iron

OR: odds ratio

PCR: polymerase chain reaction

RCT: randomized controlled trial

RES: reticulo-endotheliale systeem

RR: relatief risico

SIR: Signal Intensity Ratio

SKML: Stichting Kwaliteit Medische Laboratoria

SLC: solute carrier gene

TfR: transferrinereceptor

TIA: transient ischemic attack

TIJBC: totale ijzerbindinscapaciteit

TSAT: transferrinesaturatie

UIBC: unsaturated iron binding capacity

UMC: Universitair Medisch Centrum

VC: variatiecoëfficiënt

WHO: World Health Organization

wt: wildtype