Implementatieplan

Aanbeveling

Tijdspad voor implemen­tatie: <1 jaar, 1-3 jaar of 3-5 jaar

Verwacht effect op kosten

Randvoorwaarden voor implementatie (binnen aangegeven tijdspad)

Mogelijke barrières voor implementatie¹

Te ondernemen acties voor implemen­tatie²

Verantwoor­delijken voor acties³

Thrombocytenaggregatieremmers

Schrijf acetylsalicylzuur niet voor als primaire preventie van cardiovasculaire aandoeningen bij ouderen met diabetes mellitus.

< 1 jaar

geen

Kennis en inzicht  van richtlijn(en).

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn(en) en behandeldoelen

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Overweeg acetylsalicylzuur als secundaire preventie van cardiovasculaire aandoeningen bij ouderen met diabetes mellitus. Betrek bij deze overwegingen de mate van comorbiditeit en de verwachte resterende levensverwachting.

1-3 jaar

geen

Betrekken van de geschatte resterende levensverwachting en comorbiditeit in de behandelkeuze

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn(en) en behandeldoelen

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Schrijf oudere diabetespatiënten die acetylsalicylzuur gebruiken ter preventie van gastro-intestinale complicaties een lage dosis protonpompremmer voor als er sprake is van:

1-3 jaar

beperkt, mogelijk besparend

Doelgericht voorschrijven van protonpompremmers

Beperktere indicatie voor protonpompremmers t.o.v. dagelijks praktijk

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

—peptisch ulcus of erosieve (reflux)oesofagitis in de voorgeschiedenis.

—gelijktijdig gebruik van andere geneesmiddelen die het risico op gastro-intestinale complicaties vergroten.

Dyslipidemie en statines

Overweeg bij ouderen met diabetes mellitus behandeling met een statine voor primaire preventie en secundaire preventie van cardiovasculaire aandoeningen. Betrek bij deze overwegingen de mate van comorbiditeit en de verwachte resterende levensverwachting.

1-3 jaar

geen

Betrekken van de geschatte resterende levensverwachting en comorbiditeit in de behandelkeuze

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn(en) en behandeldoelen

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Neem bij spierklachten (statin-associated muscle symptoms) de volgende stappen:

1-3 jaar

geen

Kennis en inzicht  van richtlijn.

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn(en) en behandeldoelen

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

1. stop statine;

2. heroverweeg de noodzaak van de statine;

3. schrijf de statine opnieuw voor na daling van het serum CK tot normale waarden, als:

a. re-challenge om het verband tussen statinegebruik en spierklachten nader te onderzoeken;

b. behandeling omdat deze noodzakelijk en zinvol wordt geacht. Schrijf in dit geval eenlagere dosis of een andere statine voor.

Hypertensie

70-79 jaar

<1 jaar

geen

Kennis en inzicht  van richtlijn(en).

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn(en) en behandeldoelen

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Adviseer bij een systolische bloeddruk >140 mmHg leefstijlmaatregelen en bij onvoldoende effect op de bloeddruk antihypertensieve medicatie. Continuering van eerder gestarte behandeling van hypertensie is zinvol.

70-79 jaar

1-3 jaar

besparend

Herkennen van ouderen met een beperkte levensverwachting en uitgebreide comorbiditeit, polofarmacie en bijwerkingen

Onvoldoende kennis over geriatrische syndromen

Bewustwording, (bij)scholing.

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Overweeg bij een beperkte levensverwachting, uitgebreide comorbiditeit, polyfarmacie of bijwerkingen een hogere streefwaarde voor de systolische bloeddruk en vermindering van de antihypertensieve medicatie (conform aanbevelingen voor mensen van ≥80 jaar; zie onder).

Onvoldoende of onvoldoende overzichtelijke registratie in het medisch dossier door zorgverleners

≥ 80 jaar

1-3 jaar

mogelijk besparend

Kennis van aanbeveling richtlijn.

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn(en) en behandeldoelen

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Adviseer bij een systolische bloeddruk >160 mmHg leefstijlmaatregelen en bij onvoldoende effect op de bloeddruk antihypertensieve medicatie, mits

Herkennen van cognitieve stoornissen.

- de systolische bloeddruk niet veel verder daalt dan 150 mmHg,

- niet meer dan twee antihypertensiva gebruikt worden,

- er geen ernstige verslechtering van de nierfunctie optreedt,

- er zich geen cognitieve functiestoornissen voordoen of verergeren.

Continueren van al eerder gestarte behandeling van hypertensie is ook bij deze leeftijdsgroep zinvol; eventueel kan de dosering worden aangepast.

Overweeg bij zelfstandig functionerende ouderen ≥80 jaar met een hoge levensverwachting en geen of geringe comorbiditeit een lagere streefwaarde voor de systolische bloeddruk en uitbreiding van de antihypertensieve medicatie (conform aanbevelingen voor mensen van 70-79 jaar; zie boven).

1-3 jaar

geen

Kunnen inschatten levensverwachting

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn(en) en inchatting levensverwachting

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

≥80 jaar

1-3 jaar

idem

idem

idem

idem

idem

Overweeg bij zeer hoge leeftijd of sterk verkorte levensverwachting (≤2 jaar) nog hogere streefwaarden voor systolische bloeddruk.

Doe systematisch (en herhaald) onderzoek naar orthostatische hypotensie en daaraan gerelateerde klachten bij de volgende risicogroepen:

1-3 jaar

beperkt

Kennis van de richtlijn, voldoende tijd.

Onvoldoende tijd en gelegenheid om deze patiënten te herkennen en te  onderzoeken

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

- ouderen met uitgebreide comorbiditeit

Herkennen van risicogroepen

- ouderen met een verminderde mobiliteit

- ouderen die in het afgelopen jaar gevallen zijn

- ouderen met polyfarmacie

Overweeg antihypertensiva (op proef) te verminderen of te stoppen bij symptomatische orthostatische hypotensie, ernstige asymptomatische hypotensie en klachten die gerelateerd kunnen zijn aan orthostatische hypotensie zoals duizeligheid, instabiliteit en vallen.

1-3 jaar

mogelijk besparend

Kennis en inzicht  van richtlijn.

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn.

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Tijdsinvestering in anamnese en meten orthostatische hypotensie

Behandel hypertensie bij ouderen met diabetes zonder chronische nierschade of microalbuminurie met

<1 jaar

beperkt

Kennis en inzicht  van richtlijn.

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn.

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

1. Thiazidediureticum

2. toevoegen ACE-remmer (bij kriebelhoest angiotensine-2-antagonist)

3. toevoegen calciumantagonist

Behandel hypertensie bij (niet-negroïde) ouderen met diabetes en chronische nierschade (inclusief microalbuminurie) als eerste met een ACE-remmer (bij kriebelhoest angiotensine-2-antagonist).

<1 jaar

beperkt

Kennis en inzicht  van richtlijn.

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn.

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen

Behandel hypertensie bij ouderen van negroïde herkomst met diabetes als eerste met een diureticum of een calciumantagonist.

<1 jaar

geen

Kennis en inzicht  van richtlijn.

Onvoldoende inzicht en kennis t.a.v. van richtlijn.

Bewustwording en (bij)scholing

Betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen