Implementatieplan

Het doel van een implementatieplan is de procesmatige en planmatige invoering van vernieuwingen en/of veranderingen van bewezen waarde, met als doel dat deze een structurele plaats krijgen in het (beroepsmatig) handelen, in het functioneren van organisatie(s) of in de structuur van de gezondheidszorg. Herin worden bevorderende en belemmerende factoren bij toepassing van de aanbevelingen benoemd.

Dit implementatieplan is opgesteld ter bevordering van de implementatie van de richtlijn klinische postmortem radiologie. Voor het opstellen van dit plan is een inventarisatie gedaan van de mogelijk bevorderende en belemmerende factoren voor het naleven van de aanbevelingen. Daarbij heeft de richtlijncommissie een advies uitgebracht over het tijdspad voor implementatie, de daarvoor benodigde randvoorwaarden en de acties die door verschillende partijen ondernomen dienen te worden.

Werkwijze

De werkgroep heeft per aanbeveling geïnventariseerd:

per wanneer de aanbeveling geïmplementeerd moet kunnen zijn;
de verwachte impact van implementatie van de aanbeveling op de zorgkosten;
randvoorwaarden om de aanbeveling te kunnen implementeren;
mogelijke barrières om de aanbeveling te kunnen implementeren;
mogelijke acties om de implementatie van de aanbeveling te bevorderen;
verantwoordelijke partij voor de te ondernemen acties.

Voor iedere aanbevelingen is nagedacht over de hierboven genoemde punten. Echter niet voor iedere aanbeveling kon ieder punt worden beantwoord. Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen sterk geformuleerde aanbevelingen en zwak geformuleerde aanbevelingen. In het eerste geval doet de richtlijncommissie een duidelijke uitspraak over iets dat zeker wel of zeker niet gedaan moet worden. In het tweede geval wordt de aanbeveling minder zeker gesteld (bijvoorbeeld “Overweeg om …”) en wordt dus meer ruimte gelaten voor alternatieve opties. Voor sterk geformuleerde aanbevelingen zijn bovengenoemde punten in principe meer uitgewerkt dan voor de zwak geformuleerde aanbevelingen.

Tabel met aanbevelingen

Aanbeveling	Tijdspad voor implementatie: <1 jaar, 1-3 jaar of >3 jaar	Verwacht effect op kosten	Randvoorwaarden voor implementatie (binnen aangegeven tijdspad)	Mogelijke barrières voor implementatie¹	Te onder-nemen acties voor implemen-tatie²	Verantwoordelijken voor acties³
Maak lokale afspraken over financiering van postmortem radiologie	1-3 jaar	Voor postmortem radiologie bestaat nu nog geen structurele financiering. Toename in het aantal postmortem radiologische onderzoeken kan leiden tot een verhoging van de kosten die het ziekenhuis maakt	Financiele afspraken met betrekking tot postmortem radiologie/postmortem diagnostiek	Onvoldoende financiering beschikbaar, of fiancieringsafspraken komen niet tot stand vanwege weerstand of onvoldoende financiele middelen	In overleg met stakeholders betrokken bij financiering van postmortem radiologisch onderzoek/postmortem diagnostiek.	Betrokken partijen zoals ZN, WV’en, Ziekenhuizen.
Overweeg postmortem radiologie bij alle overledenen als aanvulling op een obductie, of als alternatief indien er geen toestemming is voor een obductie.	1-3 jaar	-	Logistieke mogelijkheid tot het uitvoeren van postmortem radiologisch onderzoek	Onvoldoende bekendheid en/of expertise bij personeel en patiënten/nabestaanden.	Goede informatievoorziening	Zieken-huizen
Maak gebruik van de expertise van gespecialiseerde centra voor het uitvoeren van postmortem radiologie indien nodig.	< 1 jaar	+	Netwerk met expertise moet ontwikkeld zijn en bekend zijn bij ziekenhuizen die postmortem radiologie willen aanbieden	Tijdsinvestering en bekendheid van de mogelijkheid gebruik te maken van het netwerk	Netwerk bekendheid geven	NVvR, ziekenhuizen
Ontwikkel een lokaal protocol voor het uitvoeren van postmortem radiologie.	< 1 jaar	-	Tijdsinvestering	Geen	Lokaal protocol bekend maken	Ziekenhuizen
Leg verkregen toestemming vast in het medisch dossier van de betreffende patiënt. Vermeld daarbij: naam en geboortedatum van degene die toestemming geeft en de relatie tot de overledene.	< 1 jaar	-	Tijdsinvestering	Geen	Mogelijkheid dit vast te leggen in het dossier	Ziekenhuizen
Bespreek de uitslag van het postmortem radiologisch onderzoek met de persoon die toestemming heeft gegeven voor het onderzoek indien hij of zij dat wenst (en het zou mogen van de overledene).	< 1 jaar	-	Tijdsinvestering	Geen	Geen	Ziekenhuizen
Zorg dat er geschikt informatie-materiaal beschikbaar is voor nabestaanden over postmortem radiologie.	< 1 jaar	-	Tijdsinvestering	Geen	Geen	Ziekenhuizen
Leg informatievoorziening aan de nabestaanden vast in een procedurebeschrijving van het ziekenhuis.	< 1 jaar	-	Tijdsinvestering	Geen	Geen	Ziekenhuizen
De hoofdbehandelaar dient bij overlijden van de patiënt naast toestemming voor obductie ook naar toestemming voor postmortem radiologie met eventueel aanvullend onderzoek te vragen.	< 1 jaar	-	Logistieke inbedding	Onbekendheid bij clinici en nabestaanden over postmortem radiologisch onderzoek	Goede informatievoorziening aan clinici en nabestaanden/patiënten	Zieken-huizen
De hoofdbehandelaar dient binnen een redelijke termijn de uitslag met de nabestaande(n) te bespreken waarbij hij of zij van tevoren duidelijk dient aan te geven wanneer de uitslag te verwachten is.	< 1 jaar	-	Logistieke afspraken rondom verslaglegging postmortem radiologische bevindingen	Tijdsinvestering		Zieken-huizen
Zoek als opstartende afdeling voor postmortem radiologie contact met het netwerk postmortem radiologie (zie de module ‘Competenties en een netwerk’ en www.nvvr.nl) voor advies en eventueel ondersteuning.	< 1 jaar	-+	Bekendheid van het netwerk en toegankelijkheid	Tijdsinvestering, kosten en bekendheid bij radiologen	Goede informatievoorziening, bekostiging	NVvR, ziekenhuizen
Ontwikkel een lokaal logistiek en (scan)protocol voor het uitvoeren van postmortem radiologie.	< 1 jaar	-	Tijdsinvestering	Geen	Lokaal protocol bekend maken	Ziekenhuizen
Ontwikkel bij voorkeur een dedicated team, met bevoegde en bekwame zorgverleners die betrokken willen zijn bij postmortem radiologisch onderzoek.	1-3 jaar	-+	Expertise en bereidheid, tijdsinvestering	Expertise en bereidheid	Training en opleiding	NVvR, ziekenhuizen
Besteed aandacht aan het emotioneel belastende aspect van postmortem onderzoek voor de medewerkers door training en nazorg te organiseren.	1-3 jaar	-+	Tijdinvestering en expertise	Investering in training/opleiding	Training en opleiding	Ziekenhuizen
Bij lage aantallen postmortem radiologisch onderzoek (bijvoorbeeld <10 per jaar): beoordeling dubbelreading door een (externe) postmortem radioloog door middel van het netwerk of beoordeling enkel door een externe postmortem radioloog uit het netwerk.	1-3 jaar	+	Netwerk, toegankelijkheid, tijdsinvestering en expertise			Radiologen
Bij redelijke en nog stijgende aantallen (bijvoorbeeld 10 tot 50 per jaar): dubbelreading door een (externe) postmortem radioloog door middel van het netwerk.	1-3 jaar	+	Netwerk, toegankelijkheid, tijdsinvestering en expertise			Radiologen
Bezoek cursussen en/of congressen op het gebied van postmortem radiologie	<1 jaar	-+				Radiologen, NVvR
Word lid van de NVVR-sectie Forensische en Postmortem Radiologie en bezoek sectievergaderingen; overleg regelmatig met vakbroeders ter bevordering van kennisoverdracht en bespreking casuïstiek.	<1 jaar					NVvR, ziekenhuizen
Organiseer een lokaal multidisciplinair overleg met (eigen) clinici en pathologen om regelmatig casuïstiek te bespreken.	< 1 jaar	-	Tijdsinvestering	Tijd en logistieke afspraken	Organiseren van voldoende overleggen	Clinici/radiologen/pathologen betrokken bij post-mortem radiologie

Barrières kunnen zich bevinden op het niveau van de professional, op het niveau van de organisatie (het ziekenhuis) of op het niveau van het systeem (buiten het ziekenhuis). Denk bijvoorbeeld aan onenigheid in het land met betrekking tot de aanbeveling, onvoldoende motivatie of kennis bij de specialist, onvoldoende faciliteiten of personeel, nodige concentratie van zorg, kosten, slechte samenwerking tussen disciplines, nodige taakherschikking, etcetera.
Denk aan acties die noodzakelijk zijn voor implementatie, maar ook acties die mogelijk zijn om de implementatie te bevorderen. Denk bijvoorbeeld aan controleren aanbeveling tijdens kwaliteitsvisitatie, publicatie van de richtlijn, ontwikkelen van implementatietools, informeren van ziekenhuisbestuurders, regelen van goede vergoeding voor een bepaald type behandeling, maken van samenwerkingsafspraken.
Wie de verantwoordelijkheden draagt voor implementatie van de aanbevelingen, zal tevens afhankelijk zijn van het niveau waarop zich barrières bevinden. Barrières op het niveau van de professional zullen vaak opgelost moeten worden door de beroepsvereniging. Barrières op het niveau van de organisatie zullen vaak onder verantwoordelijkheid van de ziekenhuisbestuurders vallen. Bij het oplossen van barrières op het niveau van het systeem zijn ook andere partijen, zoals de NZA en zorgverzekeraars, van belang.

Impact op zorgkosten

Omdat voor postmortem radiologie, of postmortem diagnostiek in brede zin nog geen financieringsstructuur georganiseerd is, zal het implementeren van postmortem radiologie vanzelfsprekend een impact hebben op de zorgkosten. Hierover dienen lokale afspraken gemaakt te worden met betrokken partijen.

Te ondernemen acties per partij

Hieronder wordt per partij toegelicht welke acties zij kunnen ondernemen om de implementatie van de richtlijn te bevorderen.

Nederlandse Vereniging voor Radiologie:

Bekend maken van de richtlijn onder de leden.
Publiciteit voor de richtlijn maken door over de richtlijn te publiceren in tijdschriften en te vertellen op congressen.
Ontwikkelen van gerichte bijscholing/trainingen, onder andere voor radiologen.
Ontwikkelen en aanpassen van patiënteninformatie.
Controleren van de toepassing van de aanbevelingen middels audits en de kwaliteitsvisitatie.
Gezamenlijk afspraken maken over en opstarten van continu modulair onderhoud van de richtlijn.

De lokale vakgroepen/individuele medisch professionals

Het bespreken van de aanbevelingen in de vakgroepsvergadering en lokale werkgroepen.
Het volgen van bijscholing die bij deze richtlijn ontwikkeld gaat worden.
Aanpassen lokale patiënteninformatie op grond van de materialen die door de verenigingen beschikbaar gesteld zullen worden.
Afstemmen en afspraken maken met andere betrokken disciplines om de toepassing van de aanbevelingen in de praktijk te borgen.

De systeemstakeholders (onder andere zorgverzekeraars, (koepelorganisaties van) ziekenhuisbestuurders, IGZ)

Ten aanzien van de financiering van de zorg voor postmortem radiologie wordt van het bestuur van de ziekenhuizen verwacht dat zij bereid zijn lokale afspraken te maken (zie hierboven bij impact op zorgkosten) om de aanbevelingen in deze richtlijn te kunnen implementeren. Daarnaast wordt van de bestuurders verwacht dat zij bij de betrokken medisch professionals nagaan op welke wijze zij kennis hebben genomen van de nieuwe richtlijn en deze toepassen in de praktijk.

Het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten

Toevoegen van richtlijn aan richtlijnendatabase. Daarbij opnemen van dit implementatieplan op een voor alle partijen goed te vinden plaats.