De richtlijnmodules over somatische complicaties van risicovol alcoholgebruik zijn geactualiseerd. Daarbij is gebruikgemaakt van de laatste wetenschappelijke inzichten en ervaringen uit de praktijk.

De lichamelijke (somatische) complicaties van risicovol alcoholgebruik kunnen ernstig zijn. Het beleid bij deze complicaties is niet altijd duidelijk. Bovendien herkennen zorgverleners in de tweede en derde lijn risicovol alcoholgebruik niet altijd bij patiënten met lichamelijke klachten. Omdat dit onderwerp veel medische terreinen raakt – zoals de spoedeisende hulp, de (poli)kliniek en de GGZ – is een actuele multidisciplinaire richtlijn belangrijk.

De richtlijnmodules zijn bedoeld voor zorgverleners in de tweede of derde lijn. Zij vinden hierin adviezen over screening, diagnostiek en behandeling van volwassen patiënten met somatische complicaties als gevolg van risicovol alcoholgebruik.

Belangrijkste wijzigingen voor de praktijk:

• Behandeling bij alcoholische hepatitis: Er is specifieke aandacht voor vroege levertransplantatie bij patiënten met alcoholische hepatitis. Aanbevolen wordt om vroege levertransplantatie mogelijk te maken bij een streng geselecteerde groep patiënten met ernstige alcoholische hepatitis die niet reageren op prednison. Het eerdere criterium van zes maanden alcoholabstinentie is hierbij niet langer een absolute voorwaarde om in aanmerking te komen voor transplantatie. Voor toepassing in de praktijk moeten selectie en nazorg, inclusief terugvalpreventie, wel goed geregeld zijn. Een landelijke multidisciplinaire werkgroep werkt dit verder uit.
• Acute alcoholintoxicatie: Er zijn meer specifieke aanbevelingen opgenomen over de diagnostiek en behandeling van acute alcoholintoxicatie. Daarbij komt onder meer de rol van behandeling met infuusvloeistoffen en parenteraal thiamine aan bod.
• Diagnostiek: De module beschrijft hoe zwaar en overmatig alcoholgebruik het beste kan worden vastgesteld.
• Pijnstilling: Er zijn aanbevelingen opgesteld over het gebruik van opioïden bij patiënten met risicovol alcoholgebruik.
• Communicatie: De module geeft adviezen over hoe zorgverleners het beste kunnen communiceren en omgaan met patiënten die te maken hebben met somatische complicaties door alcoholgebruik.
• Ketenzorg: Er zijn aanbevelingen opgesteld om een zorgpad te ontwikkelen voor screening en diagnostiek. Hierin wordt ook het belang van een goede verwijsstructuur naar de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg benadrukt.

Samenwerking

De herziening is een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Een multidisciplinaire werkgroep werkte eraan mee, met onder meer ziekenhuisapothekers, SEH-artsen, verslavingsartsen, psychiaters, intensivisten, klinisch geriaters en klinisch chemici. Het patiënten perspectief is ingebracht door de Nederlandse Leverpatiënten Vereniging en Stichting Het Zwarte Gat. Het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten begeleidde het traject. De financiering kwam van de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS)

Bekijk de richtlijn